Anton Buttiġieġ

Anton Buttigieg twieled il-Qala Għawdex, fid-19 ta’ Frar, 1912, it-tielet wlied ta’ Savior Buttigieg u Conċetta Falzon. Huwa tgħallem fl-iskola primarja tal-Gvern fil-Qala, fis-Seminarju ta’ Għawdex u fil-Kulleġġ ta’ San Alwiġi B’kara. Sa minn ċkunitu Anton deher li ħa jkun persuna intelliġenti ħafna, umli u jħobb jgħin lil kullħadd.

Meta għadda mill-eżami tal-matrikola, wera x-xewqa li jidħol l-universita’ biex jistudja għal-avukat, iżda l-ġenituri tiegħu xtaquħ li jkompli jistudja għal qassis, kif fil fatt għamel. Maż-żmien ħass li ma kienx imsejjaħ għall-qassis u ddeċieda li jitlaq mill-kors tas-saċerdozju u jaqbad il-linja għal avukat kif dejjem xtaq. Waqt li kien student fl-Universita’, Anton kien attiv ferm. Hu kien wieħed mill-membri fundaturi fl-1931 ta’ l-Għaqda tal-Malti flimkien ma’ Ġuże’ Bonnici u Ruzar Briffa. Kien ukoll wieħed min tal-bidu fl-Għaqda Letterarja ta’ l-Ingliż u s-Societa Universitaria di Letteratura Italiana.

Anton Buttigieg laħaq nutar pubbliku fl-1939 u ħa l-lauria ta’ avukat fis-sena ta wara. Hu ħadem ukoll bħala Fizzjal fil-Korp tal-Pulizija u kien stazzjonat fil-Ħamrun, dan anke matul it-tieni Gwerra Dinjija. Għamel żmien ukoll jaħdem bħala ġurnalist mat-Times of Malta. Fl-1955 inħatar Aġent Maġistrat. Minħabba li kienet tinteressaħ il-politika, huwa ikkontesta mal-Partit tal-Ħaddiema fl-1955 fejn baqa’ jiġi elett sas-sena 1976. Dr Buttigieg kien ukoll President ta’ Għaqda Mużikali Banda San Gejtanu sakemm miet.

Anton iżżewweġ tlett darbiet, wara l-ewwel mara, Carmen Bezzina li minna kellu tlett it-tfal --- Dr John Buttigieg, Rose Brincat u Dr Emmanuel Buttigieg --- iżżewweġ lil Connie Scicluna li bħal mara ta’ qabel mietet din id-darba b’inċident tat-traffiku ġewwa Londra. Huwa reġa’ żżewweġ din id-darba lill Margery Helen. Fil-poeżija tiegħu tidher ċara ż-żminijiet diffiċli li għadda minnhom tul ħajtu.

Huwa nħatar President tar-Repubblika ta’ Malta mill-1976 sa l- 1981. Tul kemm dam President, huwa dejjem saħaq biex il-poplu jkun magħqud u jgħix fis-sliem, kien ukoll fid-diskors tiegħu idaħħal siltiet politiċi li kien tant iħobb.

Anton rebbaħ bosta premjijiet fil-poeżija u fil-letteratura, u jibqa’ jiġi mfakkar bħala l-poeta tan-natura’. Xogħlijiet li nsibu tiegħu u li ġew ippublikati nsibu Żibeġ u Boċċi, mill-Gallarija ta’ Żgħożiti, Fanali bil-Lejl, Ejjew nidħqu ftit, Ejjew nidħqu ftit ieħor, Qasba mar-Riħ, il-Muża bil-Kimono, Fl-Arena u Balletti Maltin.

Anton Buttigieg miet nhar il-5 ta’ Mejju 1983, fejn kellu funeral statali u jinsab midfun fiċ-ċimiterju ta’ Addolorata. Fil-Ħamrun, in-naħa tal-Blata l-Bajda insibu monument tiegħu li ġie inawgurat fil-5 ta’ Mejju 1985 sentejn wara l-mewt tiegħu.

Oreste Kirkop

Oreste Kirkop twieled il-Ħamrun fis-26 ta’ Ġunju 1923 u miet fl-10 ta’ Mejju 1998. Huwa rnexxielu jsir l-ewwel tenur Malti li kien jieħu partijiet prinċipali ma’ diversi kumpaniji barranin kif ukoll għamel performances ‘live’ tajbin ħafna fi bliet u teatri kbar quddiem eluf ta nies. Oreste ġie mfaħħar anke minn Harold Rosenthal kritiku kbir tal-mużika għal leħen u karriera brillanti li kellu.

L-ewwel debutt tiegħu kien fir-Radio City Opera House fil-Ħamrun fl-opra ‘Cavalleria Risticane’. F’ħames snin ħa sehem madwar sittin darba fejn dejjem kien f’role prinċipali.u b’hekk sar l-iktar Malti li ħa sehem f’Opri. Bejn l-1949 u l-1950 ħa sehem f’kunċert ma’ Tito Gobbi u Maria Caniglia meta mbagħad telaq ifittex karriera barra min Malta.

Huwa beda bħala tenur prinċipali fir-Royal Opera House Convent Garden fl-Londra. Fl-1950 ġie magħżul mil-BBC biex jippreżenta l-Malta fil- ‘Coronation Commonwealth Gala’.Kemm- il darba ġie mistieden biex juri t-talent kbir li kellu fil-Hollywood Bowl Concerts f’Los Angeles, U.S.A. Oreste Kirkop ħadem ukoll bħala role prinċipali fil-Hollywood musical film ‘ The Vagabond King’. Min hemm hu kompla dejjem bħala tenur prinċipali f’NBC Opera Company New York fejn fl-istess ħin għamel diversi tours fi bliet kbar ġewwa l-Amerka u deher bosta drabi fi programmi televiżivi. Hu ħa sehem ukoll fil-First Figoletto fuq it-televiżion. Wara bosta suċċessi kbar, fl-1960 Oreste Kirkop irritorna lejn Malta.

Fl-1979 ir-Radju ta’ l-istat Malti rebbaħ kompetizzjoni internazzjonali dwar il-karriera ta’ Kirkop fil-Portrait of a Prominent Performing Artist. Oreste ġie ukoll onorat bil-midalja tad-deheb mill-Malta Society of Arts, Manufacture and Commerce

San Ġorġ Preca

San Ġorġ Preca twieled il-Belt Valletta, fit-12 ta’ Frar fl-1880. Meta kien żgħir il-familja tiegħu ġew joqgħodu l-Ħamrun fejn qatta ħajtu jgħallem, u jwassal il-kelma ta’ Alla lin-nies. Huwa studja il-Liċeo u fis-Seminarju..Fil-Knisja San Gejtanu, il-qaddis li tant kien iħobb, għamel il-Griżma ta’ l-Isqof, kif ukoll qaddes l-ewwel quddiesa tiegħu hemmhekk fil-25 ta’ Diċembru 1906.

San Ġorġ Preca ma kellux ħajja faċli, fil-fatt waqt li kien għadu djaknu marad serjament fejn anke t-tabib tiegħu ma kellux fiduċja li qatt seta’ jfiq. Imma l-Missier divin kellu fehma oħra dwaru. Bl-interċessjoni ta’ San Ġużepp, Preca fieq u min hemm seta’ jwettaq il-missjoni tiegħu li jgħallem l-għeruq sodi tal-Knisja minħabba li kien hawn nuqqas kbir ta’ tagħlim dak iż-żminijiet. Għal bidu il-ħsieb tiegħu kien li jwaqqaf soċjeta’ ta’ djakni permanenti ħalli jgħinu lil-isqfijiet fil-formazzjoni nisranija bit-tagħlim. Pero’ il-ġid li għamel Preca kellu jkun b’mod differeni; hu irnexxilu jgħaqqad grupp ta’ żgħażagħ fejn kien jagħlimhom il-kelma ta’ Alla biex imabgħad huma jkunu jistgħu jgħallmu lill-oħrajn. Is-soċjeta’ li waqqaf semmewha MUSEUM li bil-Latin tfisser ‘ Magister Utinam Sequator Evangelium Universus Mundus’ --- li tfisser “Mgħallem, mhux li kien id-dinja kollha timxi wara l-evanġelju.” Il-bidu ta’ din is-Soċjeta kien fl-ewwel xhur ta’ l-1907.

L-ewwel Mużew li nfetaħ, kien fin-numru 6 Triq Fra Diegu il-Ħamrun u min hemm bdew jiftħu ċentri oħra f’parroċċi differenti. Mhux kullħadd fehem il-ġid li kien qed issir ; min ma qabilx ma’ din l-attivita’ kien hawn ukoll, tant li anke l-Isqof kien ordnalu biex jagħlaq l-oqsma kollha fejn kien qed issir it-tagħlim, liema deċiżjoni b’xorti tajba ġiet irtirata għax il-ġid kien ġa’ beda jinħass sewwa u l-kappillani tal-parroċċi kienu favur tiegħu.

San Ġorġ Preca bniedem umli għal-aħħar, kien imfittex ħafna biex jagħti l-pariri u ukoll bħala konfessur. Tul ħajtu hu rnexxielu jħalli ġid kbir, anki bil-kitba b’madwar 150 pubblikazzjoni ta’ kotba u fuljetti.

Din is-Soċjeta tant kibret maż-żmien, it-tagħlim jinxtered anke f’pajjiżi barra min-Malta bħall-Awstralja, is-Sudan, il-Kenja, l-Peru, Londra u l-Albanija. Illum il-ġurnata ukoll insibu skola li tħejji it-tfal għal O’Levels u dar tax-xjuħ għas-soċji tal-Mużew.

Dan l-ewwel Qaddis Malti miet fis-26 ta’ Lulju 1962, u jinsab midfun fid-Dar Ġenerali tas-Soċjeta’ tal-Mużew il-Blata l-Bajda. Apparti il-ġid kbir li għamel f’ħajtu, u li għadu jsir permezz ta’ oħrajn li baqgħu mixjin fuq il-passi tiegħu, saru diversi mirakli bl-interċessjoni tiegħu li jikkonfermaw il-qdusija li dejjem kien igawdi. Dan il-bniedem li għex fostna ftit tas-snin ilu.

Joseph Abela Scolaro

Joseph Abela Scolaro twieled fid-9 ta’ Frar 1910 fil-Ħamrun, wild Carmelo u Margerita mwielda Camilleri. Joseph ħa l-ewwel tagħlim tal-mużika mingħand missieru stess, iżda peress li missieru miet meta hu kien għadu żgħir, kellu jkompli l-istudju tiegħu mas-surmastrijiet Luigi Vella u Angelo Abdilla. Minbarra l-pjanu huwa studja wkoll l-armonija, l-kontrapunt u l-strumentazzjoni taħt it-tmexxija ta’ Carlo Diacono u Carmelo Pace. Wara snin ta’ studju, Abela Scolaro beda jikseb l-ewwel suċċessi billi wasal biex ħa tlett diplomi mill-London College of Music. Fil-fatt insibuh jieħu d-diploma ta’ A(Mus)LCM fl-1937, L(Mus)LLCM fl-1945 u l-F.L.C.M fl-1950.

Il-karriera tiegħu bħala direttur tal-Banda bdiet fl-1934 mal-banda ta’ l-Istitut ta’ San Ġużepp. Fl-1943 ingħaqad ma’ l-Għaqda tal-Mużika San Gejtanu tal-Ħamrun, liema kariga dam jokkupa sa’ l-1972. Huwa dderieġa wkoll il-baned L'Unione ta' Ħal Luqa (1945 - 1979), Maria Mater Gratiae ta’ Ħaż-Żabbar (1951 - 1961), Leone ta’ Għawdex (1957 - 1958).

Joseph Abela Scolaro kien kompożitur versatili u prolifiku ħafna. Ix-xogħlijiet tiegħu huma miktuba kemm għall-orkestra kif ukoll għall-kor jew għall-pjanu. Fost l-aħjar xogħlijiet vokali nsibu l-Cantata lil San Gejtanu tal-Ħamrun, l-innijiet di Gloria dedikati lil Sant’ Andrija u lill-Madonna taċ-Ċintura ta’ Ħal Luqa, Lill-Madonna tal-Grazzji u lill-Madonna tad-Duttrina ta’ Ħaż-Żabbar, l-Innu taċ-Ċentinarju tal-miġja ta’ San Pawl f’Malta u Vexilla Regis. Huwa kiteb innijiet oħra, bħal dak dedikat lil San Ġużepp ta’ Ħal Kirkop, Santa Marija ta’ l-Mġarr u Marija Reġina tal-Marsa. Bħala kompożizzjonijiet strumentali, Abela Scolaro jispikka f’xogħlijiet bħal ma huma Racconto Sinfonico, Slavonia, Alcestis u Reverie. Huwa kiteb ukoll sitt quddisiet, responsorji, improperei għall-Ġimgħa Mqaddsa, żewġ operetti, marċi brijużi u funebri u xi xogħlijiet oħra fuq skala iżgħar.

Is-Surmast Joseph Abela Scolaro miet fis-27 ta’ April 1979, fil-għomor ta’ 69 sena
 

Gugliemo Bonanno

Gugliemo Bonanno jew kif kullħadd jafu, Fra Diegu, għamel ġid kbir l-umanita’. Ta’ ħmistax il-sena tagħlem is-sengħa ta’ ħajjat biex għaxar snin wara tħajjar jidħol ajk. Fl-15 ta’ Lulju fil-festa tal-Madonna tal-Karmnu ġie professat solennement mal-Patrijiet Minuri Franġiskani t’Assisi li nafuhom bħala ta’ Ġieżu.

Wara ħidma kbira fil-kunvent, Fra Diegu ħa permess mingħand is-superjuri tiegħu biex jiġbor xi flus mingħand xi benefatturi biex il-flus jtihom lil-dawk il-familji twajba li jaċċettaw li jrabbu tfajliet abbandunati. Aktar tard irnexxielu jiftaħ dar biex iżomm dawn it-tfajliet abbandunati li kienu jgħixu f’faqar kbir tant li flok sodod kellhom tiben ma’ l-art. Bil-għajnuna ta’ oħrajn hu rnexillu jiftaħ djar oħra bl-istess għan barra l-Ħamrun.

Minħabba li xogħol żdied, fl-1885, fetaħ istitut fejn bdew jgħinuh is-sorijiet ta’ San Franġisk t’Assisi, billi kien hemm żewġt idjar u niffidhom flimkien. F’din id-dar kienu jgħallmu lin-nisa il-ħjata, l-bizzilla u affarijiet oħra sakemm jiżżewwġu jew jidħlu sorijiet.

Darba minnhom talab l-għajnuna tal-Markiż Bankier Giuseppe Scicluna, dan kif ra ix-xogħol siewi li kien jagħmel, offrilu li jibnilu istitut. Sfortunatament Fra Diegu ma rax dan l-istitut lest li jinsab fi Triq Villambrosa għax miet fl-14 ta’ Mejju 1902.

Egidio Lapira

Imwieled il-Ħamrun fis-16 ta’ Frar 1897, Egidio Lapira kien professur fid-dentistrija. L-edukazzjoni tiegħu ħadha ġewwa l-Lyceum, l-Universita’ ta’ Malta u aktar tard anke fl-Universita’ ta’ Ruma.

Fl-1925, kien l-ewwel dentist li jopera f’Malta li beda jgħallem fl-Isptar Ġenerali ta’ Malta, kien l-ewwel professur Malti f’Malta u maħtur il-kap tal-Fakulta’ tad-Dentistrija. Lapira tul il-karriera tiegħu serva bosta drabi f’boards u kumitati fl-Universita’.

Lapira, wieħed mill-fundaturi ta’ Assoċjazzjoni tad-dentisti f’Malta jitqies bħala l-missier tad-dentisti f’Malta. Ħadem fil-Kunsill Mediku Malti u għamel isem lil-pajjiżna barra min Malta fejn kien involut f’bosta assoċjazzjonijiet barranin, fejn fost l-oħrajn kien l-Hon. Viċi-President tal-Kungress Internazzjonali tal-Federazzjoni tad-dentisti.

Matul l-ewwel gwerra dinjija serva fl-isptar militari tal-Belt u kien ta’ ukoll is-servizz tiegħu fit-tieni gwerra dinjija.

Fl-1954 ġie rikonoxxut għax-xogħol li għamel mil-Universita’ ta’ Malta bil- D.SC. Honoris Causa u mil-Ordni tal-British Empire aktar tard. Egidio Lapira miet nhar it-8 ta’ Diċembru 1970.

Lewis Portelli

Lewis Portelli, isem marbut ma’ l-isports f’Malta twieled il-Ħamrun fil-21 ta’ Ġunju fl-1930. Portelli għal snin twal irrapporta xi jkun għaddej fl-isports kemm bħala xandar, preżentatur u ġurnalista sportiv . Ħa l-edukazzjoni tiegħu fis-St Edwards College u St Michael’s Training College. L-ewwel xogħol tiegħu kien ta għalliem, ħadem f’bosta dipartimenti mal-gvern, u spiċċa fis-servizz ċivil bħala direttur fid-dipartiment ta’ l-informazzjoni. Fl’ 1966 għamel xahar mal-BBC sports li servieh ta’ esperjenza tajba fl-isports fuq it-televiżion.

Il-karriera ta’ Portelli fl-isports bdiet fl-1956 meta beda bħala xandar fuq ir-Rediffusion Malti. Fl-1960 ingħaqad mar-RAI f’Ruma bħala kummentatur għal logħob Olimpiku. Ta min jgħid ukoll li din kienet l-ewwel xandira diretta min barra min Malta. Bejn l-1961 u 1975 għamel diversi produzzjonijiet kemm fuq ir-Rediffusion u Televiżion bil-programmi Sports Paronama u Riżultati Sportivi.

Lewis Portelli ir-rrapporta diversi avvenimenti importanti fl-isport kemm f’Malta kif ukoll barra min Malta fosthom il-logħob Olimpiku, Tazza tad-Dinja u logħob tal-Pajjiżi iż-Żgħar. Fl-1986 kien invitat personalament ġewwa l-Messiku min Franz Beckenbauer biex isiefer mat-team Ġermaniż tal-football.

Portelli, li kien ukoll awtur tajjeb, kiteb bosta pubblikazzjonijiet sportivi tajbin, dwar l-istorja tal-logħob Olimpiku li jinkludi l-parteċipazzjoni Maltija, l-istorja tat-Tazza tad-Dinja u l-istorja tal-logħob tal-Pajjiżi iż-Żgħar . Kien ukoll l-editur tal-ktieb annwali dwar il-football Malti.

Portelli rċieva diversi unuri u rikonoxximenti għax-xogħol li wettaq, u bl-iktar wieħed importanti huwa l-midalja għal Qadi tar-Repubblika.

Dun Frans Camilleri

Dun Frans Camilleri kien qassis ġentili għall-aħħar imwieled il-Marsa nhar id-29 ta’ Jannar 1919. Ħadem bla heda fil-parroċċa u l-komunita’ tal-Ħamrun, fejn għalkemm kien qassis modern għal żmienu xorta baqa’ jilbes is-suttana meta din bdiet tinqata’.

Dun Frans ħa l-edukazzjoni tiegħu ġewwa s-Seminarju, sakemm kien ordnat qassis fl-1943. Għallem il-Malti fl-iskola St Aloysius u s-Seminarju bejn l-1944 u l-1964. Kien ukoll membru attiv, segretarju u anke editur għal żmien twil fil-‘Għaqda ta’ qari tajjeb’. Kien ukoll Editur tal-‘ħuġġieġa’ u ‘lil ħutna’. Barra minn hekk kien involut f’bosta għaqdiet ta’ kull tip, fosthom direttur spiritwali għal snin twal fil-‘Legion of Mary’, il-Għaqda tal-Mużika San Gejtanu u fil-Ħamrun Spartans.

Dun Frans kien poeta tajjeb ħafna. Kiteb bosta poeżiji, innijiet, kant reliġjuż u siltiet li uħud minnhom irnexxielu jippubblikahom. Fil-poeżija tiegħu, li għadha studjata sa llum mill-istudjużi tal-Malti, juri l-imħabba kbira li kellu lejn ilsien Art twelidu. Kien membru fl-akkademja tal-Malti. F’ħafna mill-kitbiet tiegħu dwar ir-reliġjon u Malta jinħass xebh sewwa ma’ dak tal-poeta nazzjonali Dun Karm Psaila.

Apparti l-kwalitajiet tajbin u x-xogħol kollu li semmajna, kien fotografu tajjeb ħafna. Fil-fatt għadek issib bosta ritratti tiegħu f’kartolini u kalendarji. Kellu għal qalbu ħafna l-ġonna li fihom kien iqatta’ ħin twil. Fost il-ħbieb kbar, kellu lit-tenur il-Ħamruniż Oreste Kirkop.

Miet nhar is-sitta ta’ Diċembru 1990. Fil-Ħamrun insibu swali u anke skola primarja imsemmija għalih.

Willie Attard

Is-surmast Willie Attard twieled il-Ħamrun nhar l-14 ta’ Mejju, 1900. Sa minn ċkunitu kien imħajjar għall-mużika u fl-eta’ żgħira ta’ tmien snin kien diġa’ jdoqq il-kwartin. Aktar tard fl-eta’ ta’ 14-il sena ngħaqad mal-Banda Kings’ Own Malta Regiment bħala klarinerista. Willie beda jitgħallem l-arti mużikali taħt Mro. Antonio Miruzzi u kompla jistudja tajjeb l-armonija, kontra punt u strumentazzjoni taħt is-surmast Carlo Diacono.

Il-karriera mużikali tiegħu, rat il-bidu tagħha fl-eta’ żgħira ta’ 22 sena. Meta dak iż-żmien kien ingħaqad ma l-orkestra fil-Każin San Ġużepp tal-Ħamrun, orkestra li kienet iffurmata minn strumenti tal-korda, injam u ram. L-ewwel xogħlijiet tas-surmast Willie Attard kienu żewġ kompożizzjonijiet għal-kompetizzjoni li saret ġewwa Salerno fl-1928. Dawn kienu Fantasia Melodica Cuor d’ artista fejn ħadet Diploma u Salib tad-deheb u it-tieni kompetizzjoni kienet Marcia Patria Nostra fejn ħadet Diploma u Salib tal-fidda.

Is-surmast Willie Attard kien direttur ta’ tliet baned, dik ta San Ġużepp tal-Ħamrun, La Vittorja tal-Mellieħa u Leone ta’ Vittoria Għawdex. Matul il-karigi mużikali tiegħu fejn kien ferm attiv, hu dejjem mexxa l-baned u soċjetajiet lejn suċċessi kbar u ta’ ġieħ fl-istorja tagħhom..

Willie Attard b’dedikazzjoni kbira fil-Każin San Ġużepp tal-Ħamrun kien jieħu ħsieb ukoll l-orkestra mandolinistika li b’paċenzja kbira kien rawwem tant tajjeb. Din l-orkestra kienet iffurmata minn 14-il mużiċisti bejn kitarra u mandolini, fejn kienu jiltaqgħu kważi kuljum biex joqgħodu jdoqqu flimkien. Sfortunatament din l-orkestra kienet sfaxxat fix-xejn ftit wara li Willie ħalla l-kariga tiegħu ta’ surmast direttur min mal-Banda San Ġużepp.

Lil din il-Banda Mro, Attard ħalliela rikordju kbir li żgur qatt ma jista’ jiġi minsi. Fost ix-xogħolijiet li ħalla huma, l-Innu lil San Ġużepp Tifħir lil San Ġużepp fuq versi tal-magħruf u qatt minsi Dun Frans Camilleri, l-Innu Marċ brijuż Lil San Gejtanu fuq versi ta’ K.Sataljano. Innu tal-Banda fuq versi tal-poeta magħruf Dr. Anton Buttigieg u bosta marċi brijużi u mużika oħra.

Kemm dam surmast hu il-Banda San Ġużepp tal-Ħamrun marret bosta drabi iddoqq ġewwa Sqallija u l-Italja. Flimkien ma’ Vincenzo Ciappara, Joseph Abela Scolaro, Joseph Busuttil u Carmelo Brincat, Mro.Willie Attard kien wieħed mis-surmastrijiet responsabbli għat-twaqqif ta’ ‘l-Għaqda Każin tal-Baned’ fejn anke dderiġa din il-banda kemm il darba.

Willie Attard miet fl-1970. Il-wirt li ħalla ġewwa pajjiżna fl-arti mużikali jibqa’ monument ħaj f’dawn il-gżejjer Maltin u Għawdxin fejn ta ħafna minn ħajtu għall-kultura mużikali.